Od 1 września 2022 r. wszystkie szkoły i przedszkola (ogólnodostępne i integracyjne, poza placówkami specjalnymi), do których uczęszcza powyżej 50 dzieci (uczniów) mają obowiązek zatrudnienia pedagoga specjalnego. Jest to nowe stanowisko w obszarze edukacji, pojawia się więc wiele pytań i wątpliwości dotyczących zakresu jego obowiązków.
Obowiązek zatrudnienia pedagoga specjalnego mamy nawet w sytuacji, gdy do placówki nie uczęszcza aktualnie żadne dziecko (żaden uczeń) z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Jest to kolejny specjalista wspierający działania placówki w zakresie udzielania pomocy psychologiczno – pedagogicznej oraz rewalidacji i wczesnego wspomagania rozwoju (w przedszkolach).
Jakie są zadania pedagoga specjalnego?
- współpraca z nauczycielami, wychowawcami grup wychowawczych lub innymi specjalistami, rodzicami oraz uczniami w:
- rekomendowaniu dyrektorowi działań w zakresie zapewnienia aktywnego i pełnego uczestnictwa uczniów w życiu placówki
- prowadzeniu badań i działań diagnostycznych związanych z rozpoznawaniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów
- rozwiązywaniu problemów dydaktycznych i wychowawczych uczniów
- określaniu niezbędnych do nauki warunków, sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych
- współpraca z zespołem w celu przygotowania Indywidualnych Planów Edukacyjno – Terapeutycznych (IPET) i Wielospecjalistycznej Oceny Poziomu Funkcjonowania Ucznia (WOPFU)
- wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w:
- rozpoznawaniu przyczyn niepowodzeń edukacyjnych uczniów lub trudności w ich funkcjonowaniu (nie tylko uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych)
- udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej w bezpośredniej pracy z uczniem (j.w.)
- dostosowaniu sposobów i metod pracy do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz jego możliwości psychofizycznych
- doborze metod, form kształcenia i środków dydaktycznych do potrzeb uczniów
- udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom, rodzicom uczniów i nauczycielom
- współpracuje z rodzicami dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych, wspiera rodziców poprzez: kształtowanie prawidłowej postawy rodzicielskiej wobec własnego dziecka, informowanie na bieżąco o pracy ucznia na zajęciach, udzielanie instruktaży dotyczących odrabiania przez dziecko pracy domowej, udzielanie porad związanych z koniecznością skorzystania z dodatkowej pomocy innych specjalistów czy instytucji.
- współpraca, w zależności od potrzeb, z innymi podmiotami
- przedstawianie radzie pedagogicznej propozycji w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli
- zapewnienie opieki i pomocy dzieciom o specjalnych potrzebach edukacyjnych
- prowadzenie analizy dokumentacji dzieci
- dostosowanie programu i poszczególnych treści, metod i form kształcenia do potrzeb i możliwości dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych we współpracy z nauczycielem grupy lub klasy
- wspieranie nauczycieli grup i klas tak, by nauczanie wszystkich uczniów było skuteczne i uwieńczone sukcesami ( materiały do lekcji, dostosowanie kart pracy, sprawdzianów, testów)
W przypadku stwierdzenia, że dziecko wymaga objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, pedagog specjalny:
- ustala, jakie działania zostały już podjęte przez nauczycieli grup i rodziców oraz jakie były ich efekty
- korzystając ze wszelkich dostępnych narzędzi diagnostycznych i we współpracy z nauczycielami specjalistami pracującymi w przedszkolu czy szkole, diagnozuje potrzeby dziecka oraz ustala program wsparcia dla dziecka
- podczas zaaranżowanego indywidualnego spotkania z rodzicami dziecka informuje ich o sytuacji dziecka, podjętych oraz planowanych działaniach wspierających
- przekazuje rodzicom pisemne wskazówki dotyczące zapewnienia wsparcia dziecku w środowisku rodzinnym
- sporządza notatkę z zapisem przebiegu spotkania, ze szczególnym uwzględnieniem wniosków ustalonych z rodzicami dziecka
- we współpracy z innymi specjalistami organizuje (i ewentualnie przeprowadza) zajęcia specjalistyczne zgodnie z potrzebami dziecka i kompetencjami poszczególnych nauczycieli specjalistów
- ustala z nauczycielami grupy terminy, w którym dziecko będzie uczestniczyć w indywidualnych zajęciach terapeutycznych, prowadzonych przez specjalistów
- dokumentuje pracę indywidualną z dzieckiem objętym pomocą psychologiczno-pedagogiczną
- monitoruje efekty zastosowanych działań
Ze względu na to, że zadania psychologa, pedagoga i pedagoga specjalnego są bardzo zbliżone, a w niektórych przypadkach wręcz takie same, warto zadbać o to, by je rozdzielić pomiędzy specjalistów i ustalić odpowiedzialność konkretnych osób za poszczególne zadania.