W pracy nauczyciela nie da się zaplanować aktywności idealnie co do minuty.
Działania dzieci nie są i nie będą unormowane jak rozkład jazdy pociągów czy tramwajów. Oczywiście każdy nauczyciel czy nauczycielka ustala z dziećmi plan dnia, w którym są pewne ramy, regularnie powtarzane punkty dnia (posiłki, spacery, odpoczynek poobiedni) oraz przestrzeń na elastyczność w działaniu. Owa „elastyczność” często przysparza trochę organizacyjnych kłopotów początkującym nauczycielom i nauczycielkom.
W ciągu przedszkolnego dnia mnóstwo jest okazji do 3-5 minutowej zabawy grupowej. Z jednej strony takie wolne kilka minut może wywołać chaos i hałas, np. jeszcze nie podano obiadu, a dzieci mają już czyste ręce i nie mogą się bawić na dywanie, bo samo sprzątanie zajmie tyle czasu, że będzie pora na podwieczorek.
Patrząc na taką sytuację z innej strony, warto zauważyć, że kilka minut do rozdysponowania kilka razy w ciągu dnia, pięć dni w tygodniu, daje dużo możliwości utrwalenia wielu umiejętności. Ponadto nauczyciel/ka ma doskonałą okazję, by obserwować zachowanie i umiejętności dzieci.
Kiedy przede wszystkim warto skorzystać z tych zabaw?
- Podczas krótkiego oczekiwania na posiłek, gdy dzieci są już do niego przygotowane.
- Tuż przed wyjściem na spacer czy plac zabaw, gdy niektóre dzieci jeszcze korzystają z toalety.
- W szatni, gdy część dzieci już się ubrała/rozebrała i czeka na tych, którzy jeszcze kończą zakładanie/zdejmowanie ubrań.
- W basenowej szatni w oczekiwaniu na wejście na zajęcia.
- Podczas wycieczek do teatru, muzeum, sal zabaw itp.
- Wszędzie tam, gdzie trzeba poczekać kilka minut, ale po tym czasie mamy dla dzieci inne zadania.
- Zawsze, gdy z powodów organizacyjnych część dzieci czeka na pozostałych np. podczas czynności higienicznych w łazience: mycie zębów, rąk, toaleta.
Kto odgadnie treść zagadki, idzie wykonać dana czynność (w ciszy, bo pozostałe dzieci też muszą mieć szansę usłyszeć następną zagadkę).
Jakie krótkie, niewymagające pomocy dydaktycznych zabawy warto stosować?
- ZAGADKI INTEGRUJĄCE GRUPĘ
- Kto z was ma …siostrę, brata ( młodszego, starszego), coś różowego do ubrania itp.
- Kto w naszej grupie ma…mamę o imieniu Aneta, brata Maćka itp. Dziecko, którego dotyczy zagadka, nie powinno podpowiadać, chyba że bawimy się z młodszymi dziećmi, które dopiero uczą się nazywania imion bliskich, stosunków pokrewieństwa itp.
- Jak ma na imię nauczycielka/nauczyciel, która/y w naszym przedszkolu prowadzi rytmikę, gimnastykę, przywozi posiłki, pomaga się ubierać…itp.
- ZAGADKI – MAM NA MYŚLI…
- Mam na myśli… zwierzę zielone i malutkie, które lubi jeść muchy. Mam na myśli… owoc czerwony, okrągły, z ogonkiem. Mam na myśli taki pojazd, który porusza się na dwóch kołach i nie wymaga silnika, itp.
Dla młodszych dzieci oraz dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi wymyślamy zagadki, które mają więcej szczegółów. Starsze przedszkolaki otrzymują podpowiedzi stopniowo – w zależności od potrzeb.
- ZAGADKI ZWIĄZANE Z TEMATEM ZAJĘĆ
- Podajcie nazwę…zielonego warzywa, żółtego owocu, małego przedmiotu potrzebnego na plażę, ubrania, które nosimy wiosną itp.
- Jak nazywa się taka pora roku, w której bardzo często pada deszcz? Jak nazywa się taka pora roku, w której pojawia się tęcza? Jak nazywa się taka pora roku, w której obchodzimy święta Bożego Narodzenia?
- ZAGADKI ZAWIERAJĄCE ELEMENT KLASYFIKACJI
- Podajcie nazwę przedmiotu, który jest biały i twardy; zielony i miękki; czerwony i ciepły; różowy i zimny itp. W tym przypadku na pewno nie będzie jednej odpowiedzi 😊 Kiedy dzieci już dobrze radzą sobie z tego rodzaju zagadkami, zwiększamy liczbę określeń, które charakteryzują przedmiot np. mały, biały i okrągły; duży, śliski i nadaje się do jedzenia.
- JAKIE SŁOWO POWIEDZIAŁAM?
- W zależności od poziomu językowego dzieci proponujemy analizę sylabową lub głoskową słów. Aby zwiększyć trudność i zapewnić dzieciom dobrą zabawę, warto wymyślać słowa, które są śmieszne, a nie istnieją w języku polskim np. karaba, naleni, mako itp.
- ZNAJDŹ SŁOWO ROZPOCZYNAJĄCE SIĘ OKREŚLONĄ SYLABĄ/ GŁOSKĄ
- Dzieci wyszukują słowa, które rozpoczynają się daną głoską czy sylabą, słowa nie mogą się powtarzać. Tę zabawę często modyfikuję w taki sposób, że proszę, by znaleźć np. miłe słowo rozpoczynające się głoską „w”, miękkie słowo rozpoczynające się sylabą „ma” itp. Bardzo rozwija to kreatywność dzieci. Analogicznie można zaproponować zabawę, w której dzieci wyszukują słowa kończące się daną sylabą lub głoską.
- RYMOWANIE
- Jakie słowo rymuje się ze słowem „raki”? Jakie słowo rymuje się ze słowem „kasza”? Itp.
Kiedy dzieci mają trudność z odnalezieniem rymującego się słowa, można zaproponować trzy – cztery różne słowa, z których tylko jedno rymuje się ze słowem z zagadki. Grupa może głośno powtarzać ich nazwy, próbując wspólnie to słowo znaleźć. Przykład: Jakie słowo rymuje się ze słowem “kaczka”? Czy jest to słowo kara, paczka czy deska?
- MÓWIMY JAK ROBOTY
- Wprowadzamy dzieci w świat robotów, które posługują się językiem sylabowym. Wszelkie pytania i odpowiedzi na nie można wyrażać jedynie przy pomocy analizy sylabowej. Nauczyciel/ka wymyśla proste pytania np. Ja-kie-lo-dy-lu-bisz? a wskazane dziecko odpowiada w taki sam sposób np. Lu-bię – owo-co-we-lo-dy.
Warto pamiętać, by zadawać dzieciom pytania otwarte, a nie zamknięte, na które odpowiedź będzie jedynie „tak” lub „nie”.
- ZAGADKI DOTYCZĄCE POJĘĆ OKREŚLAJĄCYCH ORGANIZACJĘ CZASU
- Czy ktoś wie, jaki jest dzisiaj dzień tygodnia? Jaki dzień tygodnia był wczoraj? Jaki dzień tygodnia będzie pojutrze? Jaki posiłek jest po obiedzie? Jaki posiłek jemy przed kolacją? Jaką czynność wykonujemy wcześniej niż jedzenie zupy?
Aby urozmaicić tę zabawę, często proszę, by dzieci odpowiadały w specjalny sposób, np. powiedz głosem jak myszka, jakie czynności wykonujemy po rytmice?
- ZNAJDŹ UKRYTE SŁOWO
- Pomiędzy sylaby wybranego słowa wstawiamy jedną, zawsze tę samą sylabę i mówimy dzieciom, jaka to jest sylaba. Zadaniem dzieci jest znaleźć słowo, które miałam na myśli np. „la-ma-la-pa” (mapa), „ka- pa– ka- ra– ka – sol” (parasol).
Warto poprosić chętne dzieci, by wymyślały zagadki dla kolegów i koleżanek. Można też poprosić, by dzieci zadawały sobie pytania w parach. Warto to zrobić wtedy, gdy dzieci potrafią już ze sobą trochę współpracować.